Φεμινιστική θεολογία (για τη μέρα της γυναίκας)

Το θέμα της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών απασχολεί την κοινωνία από αρχαιοτάτων χρόνων με τις αντιλήψεις - αναλόγως εποχής, γεωγραφικής περιοχής, και πολιτισμικής και πολιτιστικής αντίληψης - να κυμαίνονται μεταξύ του πλήρους υποβιβασμού της γυναίκας σε σκεύος μέχρι την εκλογή γυναικών στα ανώτατα δώματα της διακυβέρνησης χωρών και στο πηδάλιο διοίκησης παγκόσμιων και άλλων Οργανισμών, για πληθώρα θεμάτων με τα οποία ασχολείται η κοινωνία και η οικονομία.

Αποτελεί επίσης ένα θέμα φιλοσοφικού και πνευματικού προβληματισμού αφού το πρόβλημα φαίνεται να παραμένει άλυτο με τις ανισότητες να καθορίζουν την πορεία της ζωής του ανθρώπου από τη μέρα της γέννησης του, στην πλειοψηφία του πληθυσμού της γης.

Κάνοντας μια μικρή ιστορική αναδρομή στα σημαντικά πεπραγμένα, κυρίως του Δυτικού κόσμου, αναγνωρίζουμε την προσπάθεια μεμονωμένων ανθρώπων, κυρίως γυναικών, να καταγράψουν το πρόβλημα της ανισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και μέσα από κινηματικές οργανωτικές δομές να το εκλογικεύσουν, βάζοντας ένα πλαίσιο προστασίας μέσα από καινούργιες έννοιες και κοινωνικούς αρχικά κανόνες, οι οποίοι στη συνέχεια μετατράπηκαν σε νόμους και κανονισμούς (Παγκόσμιους, Ευρωπαϊκούς και Εθνικούς). Μια τέτοια έννοια είναι και ο Φεμινισμός.

Το θέμα του φεμινισμού δεν άφησε ανέγγιχτη την Εκκλησία αφού από τον 19^ο αιώνα με το κίνημα του φεμινισμού υφίσταται ποικίλες αλλαγές και ο ρόλος της γυναίκας στην Δυτική Εκκλησία.

Στο χώρο της Θεολογίας παρουσιάζεται τη δεκαετία του 70 ο νεοσύστατος κλάδος της φεμινιστικής θεολογίας. Πρώτη η χριστιανική προτεσταντική θεολογία διαμόρφωσε έναν ολόκληρο κλάδο που ονομάστηκε φεμινιστική θεολογία. Οι ρωμαιοκαθολικοί και ορθόδοξοι θεολόγοι ακολούθησαν αλλά με πολύ αργά βήματα .

Όπως αναφέρει η Κατερίνα Καρκαλά- Ζορπά "η Φεμινιστική Θεολογία εμφανίζεται στη Δύση ως μια Θεολογία γυναικών με φεμινιστικές τάσεις, οι οποίες διακρίνουν τις πατριαρχικές δομές στην κοινωνία και στην Εκκλησία. Ασκούν κριτική σε κάθε μορφή θεσμικής συμβίωσης και προσπαθούν να την ξεπεράσουν με έμπρακτη αντιπαράθεση. Η Φεμινιστική Θεολογία, όπως αυτή αναπτύχθηκε στη Δύση, δεν είναι μια συμπλήρωση της παραδοσιακής θεολογίας, αλλά μια εντελώς νέα αντίληψη για τη θεολογία".

Η ανάπτυξη της φεμινιστικής θεολογίας επηρέασε και την Ορθόδοξη Εκκλησία και Θεολογία, παρόλο που στις ορθόδοξες χώρες, το όποιο γυναικείο κίνημα, γεννήθηκε και αναπτύχθηκε έξω από τις Εκκλησίες. Το γεγονός αυτό βέβαια, δεν κατάφερε να αποφύγει την αρνητική αντανάκλαση της ιεραρχικής δομής της κοινωνίας στη λειτουργία των δομών και συμπεριφορών της Εκκλησίας.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία, κατά την άποψη μου, επέδειξε αδυναμία στο να καταφέρει να επηρεάσει την κοινωνία θετικά προβάλλοντας με έργα και λόγια την ξεκάθαρη θέση της Θεολογίας της Χριστιανικής Εκκλησίας η οποία υπερβαίνει τις κάθε μορφής διακρίσεις (φύλου, φυλής, έθνους και κοινωνικής τάξης).

Η Εκκλησία σε αντίθεση με τη θεολογία της ξεκίνησε την ιστορική της πορεία, σε μια πατριαρχική κοινωνία όμως, όπως γράφει η Ειρήνη Αρτέμη "Με τον ερχομό του Χριστού τα πράγματα αλλάζουν. Ο Χριστός όχι μόνο διακηρύττει την ισότητα όλων των ανθρώπων αλλά με την στάση και τη διδασκαλία του εξυψώνει ξανά τη γυναίκα".

Η Χριστός έδειχνε με τη διδασκαλία και το παράδειγμα του ότι θεωρούσε τις γυναίκες ισότιμες με τους άνδρες. Σε αντίθεση με τις τότε συνήθειες και προκαλώντας τα ήθη της εποχής δέχεται ως μαθήτριες γυναίκες πράγμα που αποτελούσε προσβολή για ένα εβραίο ραβίνο.

H υπέρβαση των φύλων στη βασιλεία των ουρανών εξαγγέλλεται από τον ίδιο τον Χριστό πλην όμως η χριστιανική θεολογία δεν ενδιαφέρεται μόνο για την άλλη ζωή αλλά και για την παρούσα ζωή, ως εκ τούτου προσπαθεί να δώσει νόημα ζωής και να βοηθήσει στην επίλυση προβλημάτων της καθημερινότητας.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία "ομολογεί ότι έκαστος άνθρωπος, ανεξαρτήτως χρώματος, θρησκείας, φυλής, φύλου, εθνικότητος, γλώσσης, είναι φορεύς της εικόνος του Θεού, ισότιμον μέλος της ανθρώπινης κοινωνίας. Συνεπής προς την πίστιν αυτήν, η Ορθόδοξος εκκλησία δεν δέχεται τις διακρίσεις δι' έκαστον εκ των προαναφερθέντων λόγων, εφ' όσον αύται προϋποθέτουν αξιολογικήν διαφοράν μεταξύ των ανθρώπων".

Αφού λοιπόν η Ορθόδοξη Εκκλησία στο κείμενο της Ε΄ Προσυνοδικής Πανορθόδοξης Διάσκεψης αναφέρει τα προαναφερθέντα, Δεν έχει παρά να εφαρμόσει τις διακηρύξεις της, οι οποίες απλά επαναλαμβάνουν την παρακαταθήκη και τα όσα μας έδειξε με την ζωή του ο ίδιος ο Ιησούς.

Οι βαθύτερες αξίες συνήθως δεν ανακαλύπτονται μέσα από πολύπλοκες σκέψεις και αναλύσεις του μυαλού αλλά δια της αφαιρετικής οδού η οποία μας οδηγεί στο νόημα και τη σημασία της ύπαρξης μας. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο, άντρες και γυναίκες κατ' εικόνα και ομοίωσίν του γιατί "Ο Θεός αγάπη εστί".

Κατά την άποψη μου, η Ορθόδοξη Θεολογία θα πρέπει να είναι πιο δυναμική επί του θέματος και μέσω μιας συνεχούς, κυλιόμενης συζήτησης, στα πλαίσια ενός εποικοδομητικού διαλόγου, αφού προ- σκιαγραφήσει τα μηνύματα των καιρών, να αφήσει το δικό της αποτύπωμα για την αληθινή ισότητα ανδρών και γυναικών.

Ιωάννα Παναγιώτου

Βιολόγος/ΜΒΑ/ΜΑ Θεολογία

Εκτελεστική Διευθύντρια Πανεπιστημίου Λεμεσού